• Εσπεριδοειδή και άνθη

“Σε κατάλληλες συνθήκες, τα εσπεριδοειδή ανθίζουν και καρποφορούν όλον τον χρόνο. Στο δέντρο μπορεί να συνυπάρχουν άνθη με ώριμους και πράσινους καρπούς. Μια ωραία αλληγορία για τη γονιμότητα και την αιώνια ζωή!”

Το ακαταμάχητο άρωμα των εσπεριδοειδών παγιδεύεται, όταν διαλύεται σε σιρόπι, ξίδι και αλκοόλ. Τα εσπεριδοειδή χαρίζουν στα ποτά μια χαρακτηριστική αναζωογονητικότητα και με αυτά φτιάχνονται μερικά από τα καλύτερα λικέρ.

Ο χαρακτηρισμός της κατηγορίας εσπεριδοειδών προέρχεται, ίσως από τα μυθολογικά «μήλα των εσπερίδων», τον ενδέκατο άθλο του Ηρακλή. Το φυτικό γένος περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, λεμόνι, πορτοκάλι, λάιμ και γκρέιπφρουτ.

Το πορτοκάλι (citrus sinensis) είναι δημοφιλές ως χυμός και στα σμούθι, ενίοτε είναι συστατικό των λικέρ, αλλά χρησιμοποιείται πολύ συχνά στα κοκτέιλ. Είναι πολύ συνηθισμένο συστατικό, από τους ποτοποιούς, σε όλο τον κόσμο, κατά την παραγωγή των gin, αλλά και σε λικέρ βοτάνων ή και σε μίγματα τσαγιού.

Το νεράντζι (Citrus aurantium) είναι μάλλον απίθανο να καταναλωθεί ωμό, αλλά η φλούδα του χρησιμοποιείται σε πολλά αλκοολούχα ποτά και σε σιρόπια. Είναι συστατικό του λικέρ Triple Sec. Η γαλλική εταιρία Combier υποστηρίζει πως η συνταγή είναι δική της εφεύρεση. Ένας χημικός, φυλακισμένος από τον Ναπολέοντα, έφτιαξε ένα φάρμακο από αρωματικά βότανα. Στη φυλακή, γνώρισε έναν ζαχαροπλάστη, επίσης φυλακισμένο λόγω της εναντίωσής του στο αυταρχικό καθεστώς. Μετά την αποφυλάκισή τους αποφάσισαν να ενωθούν και να βγάλουν στην αγορά ένα λικέρ με φλούδες νεραντζιάς με το όνομα Royal Combier. Ισπανοί κατακτητές έφεραν τη νεραντζιά στο νησί Curaçao. Εκεί αποξήραιναν τις φλούδες στον ήλιο και μετά τις τοποθετούσαν μαζί με βότανα σε αλκοόλ. Η συνταγή είναι μυστική, αλλά ίσως να περιέχει μοσχοκάρυδο, κόλιανδρο και κανέλα. Εκχύλισμα νεραντζιού περιέχει και το Grand Marnier, ένα λικέρ με βάση το κονιάκ, που παρέχει στα κοκτέιλ μια κομψή γευστική πληρότητα. Τα λικέρ νεραντζιού είναι δυναμωτικά τονωτικά του στομάχου στην ανορεξία και την δύσκολη πέψη.

Η ξινή μυρτόφυλλη νεραντζιά (Citrus myrtifolia) έχει μικρά φρούτα και τα φύλλα της μοιάζουν με της μυρτιάς. Η ποικιλία αυτή ήταν για πολλά χρόνια ξεχασμένη. Τα φρούτα είναι βρώσιμα, παρόλο που είναι ελαφρώς πικρά και ξινά. Φυτεύεται εύκολα σε γλάστρες στο μπαλκόνι, γιατί είναι μικρό δέντρο. Οι Ιταλοί το ονομάζουν κινότο (Chinotto), που δίνει αναφορές στην κινέζικη προέλευση του δέντρου. Είναι σημαντικό συστατικό των ιταλικών χωνευτικών, λικέρ όπως του Campari και πολλών ανθρακούχων αναψυκτικών που περιέχουν τον χυμό των φρούτων.

Από το μανταρίνι (Citrus reticulata) παράγεται με βάση το κονιάκ το πασίγνωστο λικέρ Mandarine Napoléon. Το φρούτο είναι πιο γλυκό από το πορτοκάλι και έχει ένα έντονο και περίπλοκο άρωμα. Ο χυμός τους χρησιμοποιείται σε πολλά αναψυκτικά.

Ιδιαίτερα το λεμόνι (citrus limon) αποτελεί βασικό συστατικό σε μεγάλο αριθμό ποτών. Αποδυναμώνει τα γλυκά συστατικά και μπορεί να δημιουργήσει μια αρωματική ισορροπία. Ειδικά για την αγορά λεμονιών ισχύει ότι το μέγεθος των καρπών είναι συχνά αντιστρόφως ανάλογο προς την ποιότητα και ποσότητα σε χυμό. Μεγάλα λεμόνια έχουν παχιά φλούδα, ενώ η σάρκα περιέχει συγκριτικά λίγο χυμό.

Το λεμόνι Meyer είναι οβάλ, με λεπτή και μαλακιά φλούδα και έχει χρώμα σκούρο κίτρινο ως ανοιχτό πορτοκαλί. Γι’ αυτό στη χώρα μας ονομάζεται λεμονοπορτόκαλο. Σχηματίζει μικρό δέντρο, είναι ανθεκτικό στο κρύο και είναι ιδανική ποικιλία για φύτευση σε γλάστρα. Για τα ποτά θα χρησιμοποιήσετε περισσότερο τον χυμό από τη φλούδα, γιατί αυτή περιέχει λιγότερο αιθέριο έλαιο από τα άλλα λεμόνια.

Το γιούζου (citrus junos) είναι σπάνιο και πανάκριβο. Η σάρκα του είναι ξινή-αρωματική, ελαφρώς πικρή και ζουμερή. Με αυτά τα φρούτα αρωματίζουν στην Ιαπωνία το σάκε και φτιάχνουν λικέρ με Shochu. Ένα σιρόπι με γιούζου μπορεί να γλυκάνει το τσάι, αλλά είναι επίσης συστατικό σε κοκτέιλ. Είναι ιδανικό για την καλλιέργεια σε γλάστρες και αντέχει χαμηλές θερμοκρασίες.

Το μοσχολέμονο ή αλλιώς λάιμ είναι πράσινο όταν είναι άγουρο και πρασινοκίτρινο όταν είναι ώριμο. Ενώ το λεμόνι συνήθως έχει κυρίως ξινή γεύση, το λάιμ έχει πιο έντονη και λουλουδένια γεύση. Οι ποικιλίες μπορεί να διαφέρουν ως προς τη γλυκύτητα και την οξύτητά τους. Όλα τα είδη καλλιεργούνται θαυμάσια σε γλάστρες. Το λάιμ είναι βασικό συστατικό του λικέρ (ή σιροπιού) Falernum, που ταιριάζει ιδανικά τροπικά ποτά και εξωτικές συνταγές. Στο περιοδικό «All the Year Round” του Charles Dickens, περιγράφεται ως «ένα ενδιαφέρον αλκοολούχο ποτό με ρούμι και χυμό λάιμ.[1]

Το γνήσιο ή μεξικάνικο λάιμ (citrus aurantifolia) είναι επίσης γνωστό ως «λάιμ του μπάρμαν». Είναι ιδανικό για το κοκτέιλ μαργαρίτα και μοχίτο.

Τα φρούτα του περσικού λάιμ (citrus latifolia),είναι λιγότερο αρωματικά, λιγότερο όξινα, αλλά είναι μεγαλύτερα.

Η σάρκα του καφίρ λάιμ (citrus hystrix) είναι λιγότερο ζουμερή από αυτόν των άλλων λάιμ. Δεν είναι λοιπόν τα φρούτα που χρησιμοποιούνται, αλλά κυρίως τα αρωματικά φύλλα. Αυτά είναι έντονα αρωματικά με ανθώδεις νότες και χρησιμοποιούνται στον αρωματισμό της βότκας και σε μίγματα τσαγιού. Τα δεντράκια καλλιεργούνται, εύκολα, ιδιαίτερα σε γλάστρες και γίνονται όμορφοι θάμνοι.

Το κίτρο (Citrus medica) έχει εξαιρετικά παχιά φλούδα και η ξινή σάρκα είναι σχεδόν μη-βρώσιμη, ωστόσο είναι το άρωμά του ακαταμάχητο. Στη Νάξο και στην Κορσική παρασκευάζονται λικέρ με κίτρα. Από τον 18ο αιώνα, στα Μπαρμπέιντος, αρωματίζουν το βερμούτ με κίτρα. Στην Ιταλία είναι βασικό συστατικό μιας λεμονάδας (Cedrata). Για την ανάδειξη των κρητικών προϊόντων, διοργανώνεται στον Μυλοπόταμο, κάθε χρόνο, η «Γιορτή Κίτρου».

Το είδος «Δάκτυλα του Βούδα» (Citrus medica var. sarcodactylis) μοιάζει με πολυδάκτυλο χέρι και αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από φλούδα. Λόγω του ότι έχει μεγάλη, αρωματική επιφάνεια, τοποθετείται μερικές φορές, ως ολόκληρο φρούτο, στη βότκα.

Το γκρέιπφρουτ (citrus paradisi) ίσως να είναι μια διασταύρωση μεταξύ φράπας και πορτοκαλιού και πιστεύεται, ότι δημιουργήθηκε περίπου το 1750 με μια αυθόρμητη διασταύρωση στα Μπαρμπέιντος. Βοηθά στην αντιμετώπιση του διαβήτη, ωστόσο πρέπει να αναφερθεί, ότι παρατηρείται αλληλεπίδραση του με κάποιες κατηγορίες φαρμάκων. Με την πικρή του γεύση είναι εξαιρετικό συστατικό για κοκτέιλ. Σε λεμονάδες, αναμειγνύεται συχνά με χυμό πορτοκαλιού και μανταρινιού.

ΤΑ ΑΝΘΗ ΤΩΝ ΕΣΠΕΡΙΔΟΕΙΔΩΝ

Όταν έφτασαν τα εσπεριδοειδή στην Ευρώπη, δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στα άνθη και λιγότερη στους καρπούς. Τα άνθη έχουν πλούσιο άρωμα, το οποίο έχει μια ιδιαίτερη επίδραση στο περιβάλλον τους, δίνει την αίσθηση της άνοιξης και της φρεσκάδας και συγχρόνως γαληνεύει.

Στον μεσογειακό κήπο, τα ευωδιαστά άνθη των εσπεριδοειδών, είναι με το αστραφτερό τους λευκό χρώμα, από τα πιο όμορφα και θεαματικά άνθη. Στη λεμονιά, το χρώμα των πετάλων μπορεί να μοιάζει με μωβ εξωτερικά. Σε πολλά κράτη, τα άνθη ονομάζονται Zagara. Ο όρος αποτελείται από δύο λέξεις αραβικής προέλευσης, δηλαδή λαμπερό, λευκό φως και άνθος.

Τα εσπεριδοειδή είναι στην επικονίαση «οπορτουνιστές» – παίρνουν ότι βρούνε. Για να μην προσελκύουν μόνο την μέρα τα έντομα, αξιοποιούν το βράδυ τους ελαιοφόρους αδένες τους, για να σκορπίσουν το άρωμά τους. Το φαινόμενο αυτό είναι πιο έντονο τη νύχτα (από ότι την ημέρα) και αποτελεί κάλεσμα για τα νυχτόβια έντομα.

Στη μεσόγειο κάποια εσπεριδοειδή έχουν συχνά δύο τουλάχιστον βλαστήσεις τον χρόνο. Η ανοιξιάτικη, όμως, βλάστηση είναι εκείνη που παράγει τα πιο πολλά άνθη. Το μέγεθος ποικίλει από είδος σε είδος. Για παράδειγμα το γκρέιπφρουτ και η κιτριά έχουν μεγάλα άνθη και είναι πιο εύκολα επεξεργάσιμες, ενώ της μανταρινιάς τα άνθη είναι μικρά. Δεν ανησυχούμε για τα φρούτα, γιατί κατά την διάρκεια της ανθοφορίας ανοίγουν καθημερινά νέα άνθη. Επιπροσθέτως, τα εσπεριδοειδή παράγουν μεγάλο αριθμό ανθέων, αλλά μόνο ένα μικρό ποσοστό από αυτά δένει και εξελίσσεται σε ώριμους καρπούς. Ένα ενήλικο δέντρο, αν παράγει 60.000 άνθη, θα «δέσει» από αυτά μόνο το ποσοστό 1%, θα παραχθούν, δηλαδή, 600 καρποί το πολύ.

ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΜΑΤΙΑ

Φυσικό περιβάλλον: Τα εσπεριδοειδή έφτασαν από την Ασία, αρχικά, στον αραβικό κόσμο και αργότερα στην Ευρώπη. Ευδοκιμούν στις εύκρατες χώρες. Στην Ελλάδα με το θερμό καλοκαίρι και τον ήπιο χειμώνα, έχει εξαπλωθεί πολύ η καλλιέργεια, ιδιαίτερα στην Πελοπόννησο, Κρήτη, Αττική, Ήπειρο, Κεντρική Ελλάδα και στη Χίο.

Καλλιέργεια: Σε περιοχές όπου οι θερμοκρασίες τον χειμώνα δεν πέφτουν κάτω από το μηδέν. Πιο ανθεκτικό στο ψύχος είναι το κουμκουάτ (-12º), το γιούζου (-10º) και η ξινή μυρτόφυλλη νεραντζιά (-8º).

Ανάλογα με το χώρο που διαθέτουμε, μπορούμε να φυτέψουμε τα εσπεριδοειδή στον κήπο, στην αυλή, ακόμα και σε γλάστρες στο μπαλκόνι.

Έχουν ανάγκη μια θέση ηλιόλουστη, είναι ευαίσθητα στους ισχυρούς, βόρειους ανέμους. Αναπτύσσονται πολύ καλά σε γόνιμα και ελαφρά έως αμμώδη εδάφη με καλή αποστράγγιση, αρκεί να αρδεύονται επαρκώς, αλλά μόνο όταν το χώμα έχει στεγνώσει στο πάνω μέρος της γης. Κατά την άνθηση δεν ποτίζουμε συχνά για να μην πέσουν τα άνθη.

Υπάρχουν στην αγορά βιολογικά λιπάσματα για τα εσπεριδοειδή. Αλλά τα φυτά που είναι γενναιόδωρα κακομαθημένα με λιπάσματα, σχηματίζουν πολλούς βλαστούς και παραιτούνται από την άνθηση. Εβδομαδιαίο, αραιωμένο εκχύλισμα τσουκνίδας (1:20), μαζί με το πότισμα, παρέχει επίσης τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται το φυτό.

Δεν ανέχονται τον κακό αερισμό. Όταν μεγαλώσουν τα δέντρα και δημιουργήσουν πολλούς βλαστούς, πρέπει να κλαδευτούν ελαφριά και να αφαιρεθούν οι «λαίμαργοι». Αραιώνονται τα κλαδιά στο εσωτερικό μέρος του δέντρου, γιατί η σκίαση οδηγεί σε φτωχή καρποφορία. Αφαιρούμε και καίμε πάντα τα ξερά κλαδιά.

Στη γλάστρα, τα νεαρά φυτά χρειάζονται ένα δοχείο των 10 λίτρων, τα μεγαλύτερα χρειάζονται 20-30 λίτρα. Θα πρέπει να έχει καλή αποστράγγιση και όταν μεγαλώσει το δέντρο (κάθε 3-5 χρόνια) το μεταφυτεύουμε σε μεγαλύτερη γλάστρα και ανανεώνουμε επίσης το χώμα.

Αν η θερμοκρασία πέσει κάτω από το μηδέν, προστατεύουμε τα φυτά με μια λινάτσα, ή μεταφέρουμε το δοχείο σε εσωτερικό χώρο. Αυτός πρέπει να έχει αρκετό φωτισμό, γιατί το φυτό στο σκοτάδι, ρίχνει τα φύλλα και τα άνθη του.

Άρωμα/Γεύση των ανθών: Το μυθικό άρωμα των εσπεριδοειδών είναι ένας θαυμαστός συνδυασμός από φρέσκα αρώματα εσπεριδοειδών και μία απαλή-γεμάτη ευωδιά που μοιάζει με βανίλια και γιασεμί, με γεύση ελαφρά πικρή. Δεν πρέπει να κρύψουμε, πως η γεύση των ανθών δεν πλησιάζει σε αυτό που υπόσχεται το έντονο άρωμα.

Ιδιότητες/χρήση των φρούτων: Η αναγνωρισμένη φαρμακευτική χρήση της φλούδας των εσπεριδοειδών, είναι στη θεραπεία της ανορεξίας και της δυσπεψίας.

Τα εσπεριδοειδή της αγοράς ψεκάζονται με κερί. Αν δεν έχετε δικά σας φρούτα, προτιμήστε τα βιολογικά, ώστε να μην καταλήξουν τα χημικά στο ποτήρι σας.

Με έναν αποφλοιωτή εσπεριδοειδών (θα τον ακούσετε και ως αποφλοιωτή για ντομάτα και ακτινίδιο), μπορείτε να δημιουργείτε τις φλούδες, που χρησιμοποιούνται για τη διακόσμηση ή τον αρωματισμό των ποτών. Αν δεν έχετε αυτό το εργαλείο, χρησιμοποιήστε έναν αποφλοιωτή πατάτας, πιέζοντας απαλά, ώστε να παίρνετε μόνο την φλούδα, χωρίς το άσπρο μέρος, γιατί αυτό πικρίζει.

Οι φρέσκοι χυμοί αποτελούν προϋπόθεση για ποτά υψηλής ποιότητας και δεν πρέπει ποτέ να αντικαθίστανται από εμφιαλωμένα προϊόντα. Με έναν καλό στίφτη χειρός, καταλήγουν, σε αντίθεση με τον ηλεκτρικό στίφτη, περισσότερα αιθέρια έλαια στο ποτό.

Όσον αφορά στη χρήση του χυμού, υπάρχουν τουλάχιστον δύο απόψεις. Μερικοί θεωρούν, ότι ο φρέσκος χυμός είναι πάντα καλύτερος, άλλοι, ότι μπορεί να είναι καλύτερα, να αφήσουμε τον χυμό να σταθεί λίγο. Αυτό που είναι σίγουρο, είναι ότι ο χυμός πορτοκαλιού πρέπει να χρησιμοποιείται αμέσως. Ο χυμός λεμονιού, λάιμ και γκρέιπφρουτ, ίσως να είναι πιο ευχάριστος μετά από μερικές ώρες. Δεδομένου ότι τα γούστα είναι διαφορετικά, είναι καλύτερο να δοκιμάσετε και να κρίνετε μόνοι σας.

Ιδιότητες/χρήση των ανθών: Τα άνθη εσπεριδοειδών είναι ένα δραστικό συστατικό που χρησιμοποιείται κυρίως στη λαϊκή ιατρική. Οι ιδιότητες, που τους αποδίδονται εμπειρικά, επιβεβαιώθηκαν πειραματικά, αλλά τα αποτελέσματα δεν έχουν ακόμη αποδειχθεί επαρκώς.

Το τσάι με άνθη εσπεριδοειδών έχει καθιερωθεί σε πολλά κράτη ως βραδινό τσάι σε γηροκομεία και νοσοκομεία. Τα άνθη διώχνουν την αυπνία, τα αέρια, καταπραΰνουν τα νεύρα και έχουν αντικαταθλιπτικές ιδιότητες. Το άρωμά τους φρεσκάρει και αναζωογονεί, ανακουφίζει από το άγχος και την ανησυχία. Χαλαρώνουν από την ένταση της ημέρας και ηρεμούν το μυαλό από αρνητικές σκέψεις. Επιπλέον ηρεμούν τα ελαφρώς πικρά άνθη το στομάχι σε δυσπεψία. Λένε πως έχουν θετική επίδραση και στην καρδιά.

Για τα ποτά μας, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τα άνθη των πιο πολλών οπωροφόρων δέντρων και όλων των εσπεριδοειδών. Τα προτιμάμε φρέσκα, ως συστατικό, αλλά και ως γαρνιτούρα των ποτών ή τα αποξηραίνουμε για το τσάι μας. Συλλέγουμε τα ανοιγμένα άνθη, τα αναγνωρίζουμε από τους γεμάτους στήμονες και ότι μέσα στο δέντρο σβουρίζουν σκληρά εργαζόμενες μέλισσες. Δεν θα πρέπει να έχει βρέξει τις τελευταίες δύο μέρες, γιατί με την βροχή ξεπλένεται το νέκταρ και τα άνθη έχουν λιγότερο άρωμα.

Αρωματίζουμε με αυτά το τσάι, μέλι, τις λεμονάδες και το αλκοόλ. Στην κρούστα στο χείλος του ποτηριού, τα άνθη προσδίδουν ένα έντονο άρωμα, καθιστώντας τα έτσι ιδανικά για τον αρωματισμό ζάχαρης ή αλατιού.

Από τον μεσαίωνα ως και σήμερα, χρησιμοποιείται πολύ συχνά στα ποτά το ανθόνερο. Το άρωμά του μπορεί να είναι πολύ δυνατό, γι’ αυτό χρησιμοποιούμε μικρή δόση. Συχνά τα φθηνά ανθόνερα της αγοράς περιέχουν χημικές ουσίες και συντηρητικά, συνεπώς δεν έχουν τις θετικές επιδράσεις των ανθέων. Αν δεν έχετε την δυνατότητα να βρείτε τα γνήσια, αλλά ακριβά ανθόνερα ή να τα αποστάξετε μόνοι σας, τότε χρησιμοποιήστε φρέσκα ή κατεψυγμένα άνθη εσπεριδοειδών για τα ποτά σας. Το ανθόνερο είναι συχνά συστατικό στην σουμάδα ή στο σιρόπι πικραμύγδαλου (orgeat), που χρησιμοποιείται στο Mai Tai (κοκτέιλ).

Τα άνθη παράγουν άφθονο νέκταρ, γι’ αυτό και οι μελισσοτρόφοι τοποθετούν συχνά τα μελίσσια τους σε φυτείες εσπεριδοειδών.

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΜΑΤΙΑ

Ιστορία ǀ Μυθολογία ǀ Παράδοση: Τα εσπεριδοειδή είναι ιθαγενή της Ινδίας και της Κίνας. Η πιο παλιά αναφορά βρίσκεται στο Yü Kung, όπου αναγράφονται οι φορολογίες του έτους 2200 π.Κ.Χ. Το κίτρο αναφέρεται στους Βέδες, μια συλλογή ιερών κειμένων, γραμμένων στα σανσκριτικά πριν τον 8ο αιώνα π.Κ.Χ. Αργότερα, ο αυτοκράτορας όρισε ακόμη και υπουργό εσπεριδοειδών, διότι αυτά τα φυτά ήταν κατά καιρούς πολύ πολύτιμα και υπηρέτησαν θρησκευτικούς και συμβολικούς σκοπούς. Ως αποτέλεσμα, εξαπλώθηκαν νωρίς από την Ινδία στη Βαβυλωνία και λέγεται, ότι κοσμούσαν τους κρεμαστούς κήπους της μυθικής βασίλισσας Σεμίραμις (κρεμαστοί κήποι της Βαβυλώνας).

Δεν είναι γνωστό το πως έγινε η εξάπλωση των εσπεριδοειδών στην Ευρώπη. Υπάρχουν πολλές θεωρίες, συνοπτικά μπορούμε να πούμε ότι το πρώτο είδος στην Ευρώπη ήταν η κιτριά. Ο Θεόφραστος περιγράφει την κιτριά, έστω και αν δεν είχε αρχίσει ακόμα να καλλιεργείται το δέντρο στην Ευρώπη. Ο «Μύθος των Εσπερίδων» συμβολίζει την επιθυμία των Ελλήνων να αποκτήσουν τους καρπούς αυτούς. Σε διάφορες πηγές αναφέρεται το πορτοκάλι ως χρυσομηλιά. Για τα «χρυσά μήλα» υπάρχουν πολλοί αρχαίοι μύθοι. Χάριζαν αιώνια νεότητα στους θεούς. Γνωρίζουμε την ιστορία του Αδάμ και της Εύας, πιστεύουμε πως το απαγορευμένο φρούτο ήταν μήλο, ενώ στη Βίβλο δεν προσδιορίζεται (μήλο σήμαινε φρούτο), θα μπορούσε να είναι πορτοκάλι.

Στην αρχαία Κίνα προσπάθησαν από παλιά να παγιδεύσουν το άρωμα με την απλή μέθοδο της εμπότισης σε ζεστό λίπος, η οποία συνηθίζεται μέχρι σήμερα. Τον 12ο αιώνα Κ.Χ. είχε ήδη ληφθεί, στην Κίνα, το αιθέριο έλαιο με απόσταξη ατμού.

Ο Ισπανός κονκισταδόρ Ερνάν Κορτές (Hernán Cortés), έφερε στην Ισπανία το 1528 μια συνταγή κακάο των Ινδιάνων, η οποία περιείχε ανάμεσα σε άλλα και άνθη εσπεριδοειδών.

Οι ναυτικοί του 16ου αιώνα κατανάλωναν, μαζί με το ρούμι, χυμό λεμονιού και πορτοκαλιού για την αποφυγή του σκορβούτου, όπως και λεμόνια, διατηρημένα σε πυκνή άλμη. Μόλις τον 20ο αιώνα έγινε γνωστό ότι η προστατευτική δράση οφείλονταν στην βιταμίνη C ή στο ασκορβικό οξύ. Γρήγορα η βιταμίνη C θεωρήθηκε φάρμακο σχεδόν για κάθε νόσο.

Ο συμβολισμός των φρούτων αλλά και το αποπλανητικό άρωμα των ανθών, κατέστησαν τα εσπεριδοειδή από τα πιο λατρεμένα δέντρα των κήπων μπαρόκ. Από το τέλος του 16ο αιώνα φύτευαν οι εστεμμένοι της Ευρώπης τα εσπεριδοειδή σε μεγάλες γλάστρες και τα μετέφεραν για την διαχείμαση σε γυάλινα θερμοκήπια. Αυτοί οι πορτοκαλεώνες των ανακτόρων ονομάζονται ορανζερί (Orangery).

Τον 17ο αιώνα η πριγκίπισσα της Nerola της Ιταλίας, αρωμάτιζε το μπάνιο, επιστολόχαρτο και τα γάντια της με αιθέριο έλαιο της νεραντζιάς, γι’ αυτό απέκτησε το έλαιο το όνομα «νέρολι».

Ο αρωματοποιός Johann Maria Farina δημιούργησε με νέρολι, λεμόνι, πορτοκάλι και διάφορα βότανα, την κολόνια «Eau de Cologne». Από τότε, τα άνθη εσπεριδοειδών έχουν γίνει αναπόσπαστο μέρος της παραγωγής αρωμάτων.

Στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή τα άνθη εσπεριδοειδών έχουν μακρά παράδοση στη διατροφή και αρωματίζουν με ανθόνερο πολλά γλυκίσματα, όπως για παράδειγμα τον μπακλαβά. Στο Μαρόκο, το νερό που προσφέρουν στα Χαμάμ, είναι αρωματισμένο με ανθόνερο εσπεριδοειδών. Ο λιβανέζικος «λευκός καφές» δεν περιέχει ούτε έναν κόκκο του καφέ, αλλά άνθη εσπεριδοειδών. Στο Ιράν συχνά γαρνίρουν τον χυμό καρότου με αυτά.

Στη Γαλλία το λικέρ ανθέων, έχει μακρά παράδοση το οποίο περιέχει άνθη εσπεριδοειδών και μενεξέδες.

Το 1888 ο μπαρτέντερ Henry C. Ramos από την Νέα Ορλεάνη, πρόσθεσε στο κοκτέιλ, που σήμερα είναι γνωστό ως «Ramos Gin Fizz», ανθόνερο από άνθη πορτοκαλιάς.

Συμβολισμός | Μαγικά | Τέχνη: Το πορτοκάλι θεωρείται σύμβολο της γονιμότητας, της ευτυχισμένης συζυγικής ζωής αλλά και του πειρασμού.

«Άσε τον ήλιο να λάμψει ξανά» και «βλέπε τον ήλιο και το φως μέσα σου», αυτό θα μπορούσε να είναι το μότο των ανθών.

Στην αρχαία κινέζικη παράδοση τα άνθη εσπεριδοειδών ήταν σύμβολο την αγνότητας, αθωότητας και ηθικής, αλλά εξίσου συμβόλιζαν και την γονιμότητα. Νύφες από όλα τα κράτη και όλες τις εποχές στόλιζαν με αυτά τις γαμήλιες τούρτες, τα νυφικά και τα στεφάνια του γάμου. Αυτή η παράδοση είναι τόσο διαδεδομένη, ώστε η έκφραση «μαζεύω άνθη πορτοκαλιάς» σημαίνει «ψάχνω γυναίκα». Στον Βουδισμό το κίτρο έχει τελετουργική σημασία. Σύμφωνα με την Ιουδαϊκή θρησκεία, κάθε πιστός εβραίος πρέπει για τη γιορτή της Σκηνοπηγίας, να κρατά μαζί του κίτρο (Etrog).

Πλούσιες ιταλικές οικογένειες είχαν ήδη τον 16ο αιώνα συλλογές εσπεριδοειδών. Με βάση των «Μύθο των εσπερίδων», ο Ιταλός mannerist καλλιτέχνης και σχεδιαστής κήπου Niccolò Tribolo, χρησιμοποίησε τα εσπεριδοειδή για να υπογραμμίσει με αυτά την σύνδεση μεταξύ της οικογένειας των Μεδίκων και τις ηρωικές αρετές του Ηρακλή. Ήταν επίσης για τους απολυταρχικούς βασιλιάδες και πρίγκιπες μυθολογικό σύμβολο κυριαρχίας. Ο Ηρακλής, που κυριάρχησε σε κάθε άθλο και εξασφάλισε την αθανασία, ήταν η αγαπημένη φιγούρα για να ταυτιστούν (βλ. πορτοκαλεώνες παραπάνω).

Τα άνθη πορτοκαλιών χρησιμοποιούνται σε ερωτικά και προστατευτικά θυμιάματα. Προσφέρουν δύναμη και θάρρος. Υπόσχονται έρωτα, αισθησιασμό και καλή επίγνωση του σώματος. Μπορούν να γιατρέψουν παλιές πληγές και να μας βοηθήσουν να πλησιάσουμε πάλι ο ένας τον άλλο. Φέρνουν ελαφρότητα, στεγνώνουν τα δάκρυα και παρηγορούν στην απώλεια και την ταπείνωση.

Στην ερωτική γλώσσα των λουλουδιών τα άνθη σημαίνουν “ανησυχία”, ο κλώνος “παραίτηση”, ο καρπός “ζητώ συγγνώμη”.

Λογοτεχνικές αναφορές υπάρχουν άπειρες. Στο «Madame Bovary» του Gustave Flaubert, η νυφική ανθοδέσμη της ηρωίδας «λάμπει σε όλο το μεγαλείο της». Στο «Ταξίδι στη Σικελία» του Guy de Maupassant» «τα άνθη μυρίζουν τόσο έντονα, ώστε να μπορείς τη μυρωδιά σχεδόν να τη νιώσεις». Αλλά και σε έργα ζωγραφικής: Στον πίνακα «Άνοιξη» του Botticelli η θεά του έρωτα Αφροδίτη απεικονίζεται συμβολικά σε έναν ανθισμένο πορτοκαλεώνα.

ΣΥΝΤΑΓΕΣ