παντς κυδώνι

«Μάζεψα ξύλα και καλάμια και κέδρα και μυρτιά. Όταν οι Θεοί μυρίστηκαν τη γλυκιά μυρουδιά, μαζεύτηκαν σαν μύγες πάνω στη θυσία.»

Το Έπος του Gilgamesh

Ίσως, η παλαιότερη αναφορά της μυρτιάς να βρίσκεται στο Έπος του Γκιλγκαμές της Βαβυλωνίας, το αρχαιότερο γνωστό λογοτεχνικό έργο.

Οι καρποί της μυρτιάς, τα μύρτα, αυτά τα αρχέγονα φρούτα, έχουν σχεδόν ξεχαστεί. Προκαλεί έκπληξη το γεγονός, ότι δεν είναι πια σημαντικά στην γαστρονομία, παρόλο που γευστικά δεν θα μπορούσε να είναι πιο χαρακτηριστικά και πιο πολύπλευρα. Αξίζει να φυτέψετε μια μυρτιά. Θα σας χαρίσει συνεχή βλάστηση και όλον τον χρόνο θα αναδύει ο θάμνος το ελκυστικό άρωμά του. Τα άνθη της μυρτιάς, λες και έχουν αποθηκεύσει την θέρμη και την ομορφιά του μεσογειακού ήλιου, εναρμονίζουν και ισορροπούν κατά τη διάρκεια όλης της ημέρας και της νύχτας. Προτιμώ τη μυρτιά με τους μπλε-μοβ καρπούς, από αυτή με τους άσπρους, γιατί αφήνει στα ποτά ένα υπέροχο χρώμα.

ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΜΑΤΙΑ

Φυσικό περιβάλλον: Οι θάμνοι μυρτιάς είναι χαρακτηριστικοί της χλωρίδας της Μεσογείου, αλλά μπορούν να βρεθούν επίσης στη Βόρεια Αφρική και στην Κεντρική Ασία. Φυτρώνει σε ρεματιές, υγρές τοποθεσίες, στα δάση και σε θαμνώνες.

Καλλιέργεια: Δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις, αναπτύσσεται στα περισσότερα εδάφη με καλή άρδευση, καθώς το τακτικό πότισμα είναι απαραίτητο. Αγαπάει τον ήλιο αλλά όχι την ξηρασία, προτιμάει το μαλακό νερό της βροχής. Αν φυτευτεί σε γλάστρα, είναι καλό ανά δύο χρόνια να την μεταφυτεύετε και να της χαρίζετε νέο χώμα. Η κατάλληλη θέση στο μπαλκόνι είναι ηλιόλουστη, αλλά προστατευμένη από τη δυνατή βροχή και τον αέρα. Το πολύ φως είναι απολύτως αναγκαίο. Αν ποτίζετε με «σκληρό» νερό βρύσης μπορείτε να προσθέσετε σε αυτό λίγες σταγόνες ξίδι. Τον χειμώνα αντέχει ελαφρό παγετό ως και τους -5 ◦C. Την κλαδεύουμε στο τέλος του χειμώνα, μετά τη συγκομιδή των καρπών.

Άρωμα | Γεύση: Τα φρούτα είναι λίγο στυφά στη γεύση, αλλά έχουν μεθυστικό άρωμα. Κυρίαρχο είναι το ελαφρό άρωμα καμφοράς και ευκάλυπτου, που θυμίζει λίγο το φασκόμηλο και τη δάφνη με μία νότα από ρετσίνι. Τα φύλλα αφήνουν μια ελαφριά αίσθηση του πικρού, ενώ αντίθετα επικρατούν στους καρπούς οι φρουτώδεις νότες.

Όταν τα μύρτα συλλέγονται, μετά τον πρώτο παγετό, γίνονται πιο ήπια, πιο γλυκά και πιο νόστιμα. Αν δεν έχετε υπομονή, μπορείτε να αφήσετε τα έτοιμα καθαρισμένα μύρτα για λίγες μέρες στον καταψύκτη πριν από την χρήση τους.

Ιδιότητες | Χρήση: Το εξαιρετικό άρωμα του αιθέριου ελαίου της μυρτιάς χρησιμοποιήθηκε στην αρωματοποιία, τη φαρμακευτική και την παρασκευή καλλυντικών. Το δε ξύλο της, για την κατασκευή χειροτεχνημάτων και ως καυσόξυλο για νοστιμιά στο ψήσιμο κρεάτων.

Αν έχετε μια μυρτιά στον κήπο, στο μπαλκόνι ή κάπου κοντά σας, έχετε τη δυνατότητα να φτιάξετε από τους ωμούς καρπούς, τα άνθη και τα φύλλα, λικέρ, σιρόπι, σραμπ και αρωματισμένο ξίδι. Τα νωπά ή αποξηραμένα φύλλα και οι καρποί μπορούν να χρησιμοποιηθούν, ως συστατικό, σε μίξεις τσαγιών και επίσης ως καρύκευμα στη δημιουργική κουζίνα. Σε πολλές συνταγές ποτών μπορεί να αντικαταστήσει τους καρπούς αρκεύθου. Τα βρώσιμα άνθη μπορεί να αποτελέσουν μια όμορφη και αρωματική γαρνιτούρα σε ποτά.

Το λικέρ μύρτου ήταν ένα από τα πρώτα ποτά που παρασκεύασα ως ποτοποιός, μιας και η μυρτιά ήταν το αγαπημένο μου φυτό στον κήπο αλλά και σε γλάστρες κοντά στην κουζίνα. Άλλα παραδείγματα είναι τα κόκκινα και λευκά (από φύλλα μυρτιάς) λικέρ, που παράγονται στη Σαρδηνία, την Κορσική και σε μερικά νησιά της Δαλματίας.

Στην Κρήτη παράγεται η παραδοσιακή μυρτόρακη, όπου εκχυλίζονται τα μύρτα στην ρακή, χωρίς την προσθήκη ζάχαρης.

Έχει στυπτικές και αποχρεμπτικές ιδιότητες και βοηθάει στον βήχα, στις ασθένειες του αναπνευστικού, αλλά και στην απαλοιφή γαστρικών πόνων. Τα φύλλα χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία δερματικών παθήσεων.

Έχει αντισηπτική δράση, γι’ αυτό χρησιμοποιείται για την επούλωση των πληγών, κατά της φλεγμονής των ουλών και των αιμορροΐδων.

Το αιθέριο έλαιο είναι αντιβακτηριακό και αντιφλεγμονώδες, γι’ αυτό συνιστάται για τη θεραπεία κάθε είδους ασθενειών του δέρματος. Σε αλοιφές καταπραΰνει το ακάθαρτο και λιπαρό δέρμα.

Το μαγευτικό άρωμα που αναδίδουν τα άνθη, ενδέχεται να έχει θετική επίδραση στο νευρικό σύστημα. Θεωρείται ότι προάγει τα θετικά συναισθήματα και κατευνάζει την εθιστική, αυτοκαταστροφική και ψυχαναγκαστική συμπεριφορά.

Το αιθέριο έλαιο διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη σύγχρονη αρωματοθεραπεία. Βοηθάει στην ημικρανία, έχει εναρμονιστική επίδραση και θεωρείται κατάλληλο για ασκήσεις χαλάρωσης.

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΜΑΤΙΑ

Ιστορία ǀ Μυθολογία ǀ Παράδοση: Οι αρχαίοι εκτιμούσαν τον θάμνο, τον φύτευαν συχνά σαν καλλωπιστικό φυτό, κοντά στους ναούς. Με τους καρπούς και τα φύλλα παρασκεύαζαν ένα αρωματικό κρασί, καθώς και αρωματικό λάδι. Με φύλλα μυρτιάς ή μύρτα αρωματίζονταν κρέατα, κυνήγι, ψάρι και ξερά σύκα, ενώ έψηναν κρέας και ψάρι πάνω σε μία στρώση από κλαδιά μυρτιάς. Επίσης, ο χυμός από τους καρπούς χρησιμοποιούνταν ως (μαύρη) βαφή για τα μαλλιά. Ο Διοσκουρίδης έδινε τον χυμό των μύρτων, ανακατεμένο με κρασί, για να καταπολεμήσει αρρώστιες της κύστης και για τη διάρροια.

Ήταν αφιερωμένο στην Παφία Αφροδίτη. Υπάρχουν διαφορετικές ερμηνείες του γιατί η μυρτιά ήταν ιερή για τη Θεά. Μια εκδοχή συνδέεται με τον μύθο της γέννησής της, όταν βγήκε από τη θάλασσα και έκρυψε την ακάλυπτη ομορφιά της, πίσω από ένα θάμνο μυρτιάς.

Με στεφάνια μυρτιάς στολίζονταν οι αρχαίοι σε όλους, σχεδόν, τους τομείς. Την ευρεία χρήση αποδεικνύει το όνομα της αθηναϊκής αγοράς στεφανιών «μυρρίναι». Τα συναντάμε στα Παναθήναια και τα φορούσαν οι μελλόνυμφοι κατά την τελετή του γάμου, οι συμποσιαστές, οι αττικοί δημόσιοι υπάλληλοι, αλλά και ρήτορες. Επιπρόσθετα, τα φορούσαν και οι νικητές των Ολυμπιακών αγώνων. Οι αρχαίοι κοσμηματοποιοί έφτιαχναν εξαιρετικά στεφάνια όπως και κοσμήματα σε σχήμα φύλλων και καρπών μυρτιάς.

Ο Θεόφραστος πίστευε, πως μερικά δέντρα δείχνουν να αγαπιούνται και αναφέρει, ότι η μυρτιά και η ελιά συνηθίζουν να πλέκουν τις ρίζες μεταξύ τους, έτσι ώστε ο καρπός της μυρτιάς να γίνει τρυφερός και γλυκός, ενώ η ελιά να προστατεύει τη μυρτιά από τον ήλιο και τον άνεμο.

Με κλαδιά και στεφάνια μυρτιάς στολίζονταν και οι τάφοι. Η Ηλέκτρα του Ευριπίδη παραπονιέται, ότι κανείς δεν τίμησε τον τάφο του Αγαμέμνονα με κλαδιά μυρτιάς. Επίσης, όταν ο Ξέρξης ήθελε να περάσει από τον Ελλήσποντο, θυσίασε με πολύ θυμίαμα και γέμισε τη γέφυρα με κλαδιά μυρτιάς.[1]

Στην Αρχαία Αίγυπτο θεωρούνταν ο αειθαλής θάμνος στον κήπο, σύμβολο για τον έρωτα πέρα από τον θάνατο. Με τα κλαδιά έφτιαχναν γιρλάντες τάφου, δηλαδή κοσμήματα θανάτου. Οι Ρωμαίοι καθάριζαν τους χώρους με μυρτιές. Ως θυμίαμα θα βοηθούσε το σώμα τους, αλλά και τον νου να είναι προσεχτικός και συγκεντρωμένος. Έτσι όπως ταύτισαν οι Ρωμαίοι τη Θεά Αφροδίτη, με τη δική τους Θεά του έρωτα Βένους (Venus), έτσι υιοθέτησαν και τη λατρευτική χρήση του ιερού θάμνου. Ο Πλίνιος λέει ότι «ο γάμος και η μυρτιά βρίσκονται και οι δύο υπό την προστασία της Βένους». Για τους Λάρητες υπήρξε ιερό φυτό αφιερωμένο στις θεές της εστίας. Σύμφωνα με έναν αραβικό μύθο, ο Αδάμ, κατά τον διωγμό του από τον παράδεισο, πήρε μαζί του έναν θάμνο μυρτιάς. Ο Προφήτης είπε: «Αν κάποιος σας προσφέρει μυρτιά ως δώρο, μην το αρνηθείτε. Είναι από τον παράδεισο. Αλλά δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ως οδοντογλυφίδα.»

Στη Βίβλο αναφέρεται η μυρτιά αρκετές φορές. Οι Εβραίοι, εκτός από φάρμακο, χρησιμοποιούσαν το φυτό ως ανάμνηση του περάσματός τους από την έρημο και ως μεταφορά για ένα εύφορο μέρος. Για τη γιορτή της Σκηνοπηγίας κατασκεύαζαν σκηνές, ενώ κρατούσαν και κουνούσαν το εορταστικό μπουκέτο Λουλάβ. Τα κλαδιά της μυρτιάς είναι μέρος των φυτών που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή αυτών. Έχει χαρακτηριστεί «το πεμπτουσιώδες αρωματικό φυτό του Ισραήλ», και χρησιμοποιείται στην τελετή του Χαβάλα (Havdalah), του διαχωρισμού του Σαμπάτ από την εργάσιμη μέρα.

Στον χριστιανισμό, παρόλο που οι εκκλησίες στολίζονταν στις μεγάλες γιορτές με κλαδιά μυρτιάς, το έθιμο του να βάζουν μυρτιές στον τάφο, θεωρούνταν παγανιστικό και απαγορευόταν. Ως νυφικό κόσμημα εμφανίστηκε αργότερα, τον 16ο αιώνα.

Τον μεσαίωνα πουλούσαν στις αγορές μεγάλα μάτσα κλαδιών μυρτιάς, με τα οποία στόλιζαν τα παλτά τους ή ευωδίαζαν τις κρεβατοκάμαρες. Παρασκεύασαν με μύρτα και κρασί ένα καλλυντικό, για να μειώσουν τις ρυτίδες του προσώπου. Για την αποφυγή μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης έπιναν, τον 19ο αιώνα, το «τσάι της παρθένας» με μύρτα, δενδρολίβανο, λεβάντα και θυμάρι. Στη λαϊκή ιατρική, τα φύλλα και οι καρποί της μυρτιάς ήταν συστατικό σιροπιού για την αντιμετώπιση του βήχα.

Στην Ελλάδα, με κλαδιά μυρτιάς (εκτός από δάφνης ή σχίνου) πλένονται τα βαρέλια, πριν χρησιμοποιηθούν για την ωρίμανση του κρασιού. Την Κυριακή των Βαΐων είναι έθιμο, οι ναοί να στολίζονται με κλαδιά από φυτά όπως δάφνη, ιτιά, μυρτιά και ελιά, ενώ μετά τη Λειτουργία μοιράζονται τα κλαδιά στους πιστούς.

Συμβολισμός | Μαγικά | Τέχνη: Το φυτό θεωρείται σύμβολο της ομορφιάς, νεότητας, αγνότητας, ειρήνης, του έρωτα και των ευτυχισμένων εραστών. Ως θάμνος του θανάτου, το αειθαλές φυτό θα πρέπει να υποδεικνύει την αθανασία της ψυχής. Εβραϊκός συμβολισμός: «Η μυρτιά μυρίζει, αλλά έχει φαινομενικά ασήμαντη μορφή· όπως ο Εβραίος που κάνει καλό, αν και δεν γνωρίζει την Τορά.» Χρησιμοποιήθηκε από τους αρχαίους στη μαντεία, δηλαδή, την προφητική έκσταση. Σύμφωνα με τη λαϊκή σοφία, η μυρτιά απομακρύνει όλα τα κακά του κόσμου από τον χώρο. Το θυμίαμα με μύρτα φέρνει ηρεμία και ειρήνη, μεταφέρει αυτοπεποίθηση και θάρρος, διώχνει τους πόνους της ζωής και της ψυχής, υποστηρίζει τη συγχώρεση και προσφέρει έτσι την βάση για νέο ξεκίνημα. Στην συμβολική γλώσσα των λουλουδιών σημαίνει: «Το άνθος της, σε ερωτεύομαι προ πολλού – το κλωνίον της, σε αγαπώ σταθερώς.»

Ο Αριστοφάνης παραθέτει στους Βατράχους τη μυρτιά ως ένα από τα αγαπημένα φυτά του Διονύσου. Αυτός ήταν ένας από τους λίγους, που κατάφερε να απελευθερώσει έναν νεκρό από τον Κάτω Κόσμο, δίνοντας στον Άδη για ανταλλαγή τη μυρτιά. Από εκεί προέρχεται η πεποίθηση, ότι η μυρτιά ανήκε τόσο στον Διόνυσο, όσο και στους νεκρούς. Στους Όρνιθες του Αριστοφάνη ήταν απαραίτητος θυσιαστικός εξοπλισμός του Ευελπίδη και Πεισθέταιρου. O κωμικός συγγραφέας Sutrius φαίνεται να μαρτυρεί, ότι τα μύρτα διεγείρουν και διατηρούν την ερωτική επιθυμία, όταν αφήνει την πόρνη Glico να πει: «Φέρτε μου μύρτα, ώστε να βιαστώ περισσότερο στη μάχη της Βένους».

ΣΥΝΤΑΓΕΣ