παντς κυδώνι

«Είναι ένας εκτοξευτής του χιούμορ, είναι φάρμακο…»

Περιγραφή από τον Φραγκισκανό μοναχό Μπερναρντίνο ντε Σαχαγκούν

(Bernardino de Sahagún)

Αποκαλείται και «μεξικάνικο εστραγκόν», μιας και είναι ένα εξαιρετικό υποκατάστατο του γαλλικού εστραγκόν (Artemisia dracunculus). Μιμείται το γαλλικό εστραγκόν σχεδόν τέλεια, είναι ευκολότερο στην καλλιέργεια και ευδοκιμεί στο δικό μας κλίμα. Άλλα ονόματα του φυτού είναι Μεξικάνικος κατιφές, Yauhtli, Pericón.

Ίσως αληθεύει ότι το φυτό είναι ιδανικό για ένα ονειροπόλο, αστείο και ξένοιαστο απόγευμα με φίλους σε χαλαρό κλίμα και σε διασκεδαστική ατμόσφαιρα.

Το φυτό συχνά περιγράφεται στα βιβλία εθνοβοτανικής ως φυσική ναρκωτική ουσία, παρόλο που οι ψυχοδραστικές του επιδράσεις είναι ανεπαίσθητες και οι ψυχεδελικές εμπειρίες που μπορεί να προκαλέσει δεν φαίνεται να «ανοίγονται» στον καθένα∙ προφανώς, παίζουν ρόλο η δεκτικότητα και οι προσδοκίες ως προς αυτό. Η σκόπιμη πρόκληση αυτών των επιπτώσεων δεν εμπίπτει στον νόμο περί εξαρτησιογόνων ουσιών, και έτσι δεν είναι παράνομη.

ΠΡΑΚΤΙΚΉ ΜΑΤΙΑ

Φυσικό περιβάλλον: Το φυτό είναι εγγενές στο Μεξικό, στα βουνά της Σιέρα Μάδρε και σε όλη την Κεντρική Αμερική. Ισπανοί αποικιοκράτες, επιστρέφοντας στην Ιβηρική Χερσόνησο, έφεραν διάφορα είδη του γένους Ταγέτης, τα οποία προσαρμόστηκαν άψογα στην πολυμορφία του ευρωπαϊκού κλίματος. Σήμερα έχει εγκλιματιστεί σε πολλές χώρες όλου του κόσμου.

Καλλιέργεια: Φυτέψτε το σε βοτανόκηπο, σε παρτέρι λουλουδιών ή σε γλάστρα. Θα είναι το φωτεινό σημείο του κήπου ή του μπαλκονιού σας, διότι, σε αντίθεση με το γνήσιο εστραγκόν, ανθίζει άφθονα.

Αυτό το θαμνώδες φυτό αναπτύσσεται κατακόρυφα. Πολλαπλασιάζεται με σπορά, καταβολάδες και με διαίρεση. Στη σπορά απλώνετε τους σπόρους στο έδαφος ή στη γλάστρα και πιέζετε ελαφρά. Για τη διαίρεση του φυτού βγάλτε το από το χώμα τον χειμώνα και χωρίστε το σε μικρότερα κομμάτια. Αλλά και όταν οι βλαστοί πέφτουν και αγγίζουν το έδαφος, τότε ριζώνουν και το φυτό εξαπλώνεται.

Αγαπάει τις ηλιόλουστες ή ημισκιερές τοποθεσίες, τα διαπερατά εδάφη, πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, όπως και το χαλαρό χώμα. Υπό τις συνθήκες αυτές μεγαλώνει εύκολα και χωρίς δυσκολίες. Ποτίζετε τακτικά και αφήνετε το χώμα να στεγνώνει μεταξύ των ποτισμάτων.

Ιδανικοί γείτονές του στον κήπο είναι το λεμονόχορτο, το θυμάρι και το μάραθο, ενώ ασθένειες και παράσιτα εμφανίζονται σπάνια. Όλα τα είδη του γένους Ταγέτης έχουν την ωφέλιμη ιδιότητα να σκοτώνουν τα νηματώδη σκουλήκια που ζουν στο έδαφος.

Συνιστάται η πρωινή συγκομιδή, γιατί τότε είναι υψηλή η περιεκτικότητα σε αιθέριο έλαιο.

Άρωμα | Γεύση: Η γεύση του είναι γλυκιά, σχεδόν καυστική, και στο άρωμα μιμείται τέλεια το γαλλικό εστραγκόν. Έχει νότες από γλυκάνισο, γλυκόριζα και ασπερούλα.

Ιδιότητες | Χρήση: Καταναλώνουμε το φυτό σε τσάι μαζί με πιπερόριζα, αρωματίζουμε το κακάο, φτιάχνουμε λικέρ, σανγκρία, μπορεί επίσης να γίνει συστατικό για την κόλα και το χρησιμοποιούμε ως υποκατάστατο του εστραγκόν στο ποτό ταρχούν. Τα άνθη του είναι βρώσιμα και μπορούν να χρησιμεύσουν σαν γαρνιτούρα στα ποτά.Η κατανάλωση δύο ως τριών φλυτζανιών τσαγιού θα πρέπει να έχει ελαφρώς διεγερτικό και αφροδισιακό αποτέλεσμα.Περιγράφεται ως ηρεμιστικό φυτό που φέρνει βαθύ και ξεκούραστο ύπνο, βελτιώνει τη διάθεση, και έχει διεγερτική επίδραση. Επίσης θεωρείται το βότανο των ονείρων, διότι εντατικοποιεί τα όνειρα, αυξάνει τη διαύγειά τους και ενισχύει την ανάμνησή τους. Βέβαια, τα αποτελέσματά του ως ονειρικό βότανο δεν έχουν τεκμηριωθεί επιστημονικά. Αντιθέτως, τα ηρεμιστικά του αποτελέσματα αναφέρονται τόσο συχνά, που μπορούμε να είμαστε βέβαιοι για αυτά. Στα συμπεράσματα μιας μελέτης, μάλιστα, επιβεβαιώνεται ότι η καταπραϋντική και ηρεμιστική δράση του Ταγέτη του στιλπνού είναι αποδεδειγμένη, και άρα δεν πρόκειται μόνο για εμπειρικές αναφορές.Λέγεται ότι το φυτό έχει ψυχοδραστικό αποτέλεσμα, ελαφρώς ψυχεδελικό, ιδιαίτερα σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού, και πως προκαλεί παραισθήσεις με κλειστά μάτια (CEV, Closed Eye Visuals). Ωστόσο, οι μικρές ποσότητες που χρησιμοποιούνται συνήθως δεν είναι αρκετές, για να έχει οποιεσδήποτε ψυχεδελικές επιδράσεις.Νέες φυτοχημικές μελέτες δείχνουν ότι ορισμένα δραστικά συστατικά του Ταγέτη του στιλπνού έχουν αντιβακτηριακές και αντιμυκητιακές ιδιότητες, και ότι είναι αποτελεσματικά στις αγχώδεις διαταραχές, ενώ άλλες μελέτες αναφέρουν ενδείξεις της αντισπασμωδικής του δράσης. Συνολικά, τα αποτελέσματα μελετών υποστηρίζουν τη χρήση του φυτού στην παραδοσιακή ιατρική, όπου χρησιμοποιείται για τον πόνο στο στομάχι και τη διάρροια.Υπάρχει πιθανότητα το φυτό να έχει αντικαταθλιπτική δράση. Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2015 εικάζεται ότι το μεξικάνικο εστραγκόν έχει θετικά αποτελέσματα στην απελευθέρωση της σερετονίνης, γνωστή και ως «ορμόνη της ευτυχίας».

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΜΑΤΙΑ

Ιστορική & λαϊκή χρήση: Οι αυτόχθονες λαοί του Μεξικού το θεωρούν μαγικό φυτό, πράγμα που δεν είναι περίεργο, αφού έχει ήδη υπηρετήσει τους Μάγια ως συστατικό του ψυχοτρόπου ποτού μπάλτσε (balché), ενώ οι Αζτέκοι πρόσθεταν αποξηραμένα και αλεσμένα φύλλα του Ταγέτη του στιλπνού στο κακάο Chocolatl. Το 1528 ο κατακτητής Ερνάν Κορτές (Hernán Cortés) έφερε στην Ισπανία την ακόλουθη συνταγή:

700 γρ. κακάο

750 γρ. ζάχαρη

56 γρ. κανέλλα

14 γρ. γαρύφαλλα

3 λοβούς βανίλιας

1 χούφτα Ταγέτης ο στιλπνός

1 φουντούκι

μόσχος, άμβρα και ανθόνερο πορτοκαλιού

Στους Αζτέκους ήταν επίσης ευρεία η χρήση του φυτού για ιατρικούς σκοπούς. Το χρησιμοποιούσαν για διάφορα πεπτικά προβλήματα, πρήξιμο, αρθρίτιδα και για τον πυρετό. Οι αυτόχθονες Huichol στο Μεξικό ακόμα το καπνίζουν για ενθεογόνα αποτελέσματα, σκέτο ή σε συνδυασμό με καπνό. Αυτό το μείγμα, αν και χρησιμοποιείται ψυχαγωγικά, έχει τελετουργικό χαρακτήρα και συχνά καπνίζεται σε συνδυασμό με τη λήψη πεγιότ. Χρησιμοποιήθηκε από τους προϊσπανικούς χρόνους για τον έλεγχο της τρέλας και της επιληψίας, για τη θεραπεία της δυσεντερίας, στον πυρετό, τους ρευματισμούς, επίσης για την ανακούφιση συναισθηματικών και νευρικών διαταραχών, συμπεριλαμβανομένου του άγχους, της ευερεθιστότητας και της κατάθλιψης.Στη λαϊκή ιατρική του Μεξικού, της Γουατεμάλας και της Αιγύπτου ο Ταγέτης ο στιλπνός συνεχίζει να χρησιμοποιείται φαρμακευτικά, ως παυσίπονο, στους ρευματισμούς, τη διάρροια, σε πεπτικά προβλήματα και στον λόξιγκα, ενώ με τα καμένα φύλλα φτιάχνονται εντομοαπωθητικά σκευάσματα.Στην ινδουιστική κουλτούρα κατέχουν εξέχουσα θέση όλα τα είδη του γένους Ταγέτης∙ μάλιστα, διακοσμούν με γιρλάντες Ταγέτη τους ναούς, και τον χρησιμοποιούν σε γάμους και σε θρησκευτικές γιορτές.

Συμβολισμός | Μαγικά | Τέχνη: Οι Αζτέκοι πίστευαν πως τα λαμπερά άνθη των φυτών του γένους Ταγέτης αποθηκεύουν το φως του ήλιου και βοηθούν τις ψυχές να βρουν τον δρόμο για να γυρίσουν πίσω στην επίγεια ζωή. Τα κίτρινα-πορτοκαλί άνθη διακοσμούν τους τάφους στις ετήσιες γιορταστικές εκδηλώσεις για την Ημέρα των Νεκρών (Día de los Muertos). Η γιορτή αυτή διαρκεί τρεις μέρες και χαρακτηρίζεται από μια έκρηξη χρωμάτων και μια ιδιαίτερα χαρούμενη ατμόσφαιρα, που λειτουργεί ως επιβεβαίωση για τη ζωή.

Το Yauhtli, ινδιάνικο όνομα του φυτού, μεταφράζεται με διαφορετικούς τρόπους∙ μία πιθανή έννοια είναι «ομίχλη» ή «βότανο-σύννεφο». Αυτή η ονομασία ενδέχεται να σχετίζεται με τη χρήση του Ταγέτη στις τελετουργικές ανθρωποθυσίες που έκαναν οι Αζτέκοι. Συγκεκριμένα, φυσούσαν τη σκόνη του αποξηραμένου φυτού στο πρόσωπο των ανθρώπων που θυσίαζαν, πράξη που πρέπει να αύξανε την αντοχή τους ως προς τον πόνο και τον φόβο, αν και δεν είναι σαφές σε ποιο βαθμό έφερνε αποτελέσματα μια τέτοια πρακτική. Βέβαια, δεν πρέπει να ξεχνάμε πόσο μπορεί μια συλλογική κοσμοθεωρία να αλλάξει την αντίληψή μας απέναντι σε ορισμένες καταστάσεις.

Τον Ταγέτη τον χρησιμοποιούσαν και οι Σαμάνοι ως θυμίαμα σε ορισμένες τελετές για την αποκάλυψη της αλήθειας. Χρησιμεύει όμως και στον ενεργητικό καθαρισμό, όπου οι συμμετέχοντες μαστιγώνονται ελαφρά με μια δέσμη Ταγέτη, ενώ συγχρόνως λένε και επαναλαμβάνουν προσευχές.

Συνταγές: